Tomasz Jan Drab

Poszukujemy mądrości, czyli zdolności do podejmowania najlepszych decyzji. Spostrzeżenia przedstawione poniżej są fundamentem prowadzonych dalej rozważań, ponieważ dotyczą podstawowych zagadnień dotyczących kwestii dobra. To dzięki nim możemy wnioskować następne twierdzenia.

Wzajemność

Człowiek, który doświadcza dobra od innych, chce się im odwdzięczyć. Każdy człowiek ma też wpisane w swoją naturę pragnienie sprawiedliwości, z którego pochodzi odruch wzajemności. Wcześniej zdefiniowaliśmy, że człowiek poznaje dobro po tym, że prowadzi do jego szczęścia. Ten układ jednak sprawia, że to, co jest dobrem jednego człowieka, jest dobrem wszystkich ludzi

Odnosząc się do modelu gry z poprzedniego artykułu, można stwierdzić, że wszyscy ludzie jako gracze grają w jednej drużynie, bo ich cel jest taki sam. Może nasunąć się pytanie, czy taka gra, gdzie widoczna jest tylko jedna strona, ma sens. Odpowiedź jest twierdząca, świat zna mnóstwo gier jednoosobowych.

Egoizm jest dążeniem do własnego szczęścia, nie biorąc pod uwagę szczęścia innych ludzi. Bycie szczęśliwym, zamykając się na innych ludzi, jest niemożliwe, a dążenie do tego tą drogą, jest po prostu głupotą.

Błogosławieni miłosierni, albowiem oni miłosierdzia dostąpią.
Jezus Chrystus (Mt 5, 7)

dobro obiektywne, wdzięczność, gra kooperacyjna, filozofia ubuntu, naczynia połączone, efekt kuli śnieżnej, naśladownictwo, triquetra, egoizm

Równość

Celem rozważań filozoficznych jest poznanie mądrości, która prowadzi człowieka do szczęścia. Skoro każdy człowiek może w ten sposób odkryć te same prawdy, co inni, to dążą oni do pewnego rodzaju jednomyślności, według której każdy chce osiągnąć szczęście. Z tego wynika, że szczęście drugiego człowieka powinno być dla nas niepodważalną wartością i powinniśmy traktować go tak, jak powinni byśmy byli zostać potraktowani na jego miejscu.

Nawet jeśli uznamy, że życie jest grą, to ludzie na pewno nie są w niej pionkami, ale osobami nam równymi.

Wszystko więc, co chcielibyście, żeby wam ludzie czynili, i wy im czyńcie. Tego bowiem wymaga Prawo i Prorocy.
Jezus Chrystus (Mt 7, 12)

Czego sam nie pragniesz, nie czyń drugiemu.
Konfucjusz

Wolność człowieka kończy się tam, gdzie zaczyna się wolność drugiego człowieka.
Alexis de Tocqueville

Postępuj zawsze według takiej maksymy, abyś mógł zarazem chcieć, by stała się ona podstawą powszechnego prawodawstwa.
Immanuel Kant

Miłość

Nawet pomimo doświadczania zła od innych, człowiek jest zdolny czynić dobro. Miłość jest źródłem dobra, więc dzięki niej można stworzyć nowe dobro i jest to źródło nie dające się wyczerpać. Człowiek potrzebuje miłości, żeby czynić dobro i postawa miłości wyraża się tym właśnie, że dobro czyni. Dlatego miłość jest powszechnie uznawana przez ludzi za najwyższą wartość.

Konieczną cechą postawy miłości jest jej dobrowolność. Człowiek może wybierać między dobrem a złem, ale tylko postawa miłości ma sens zgodnie z naszym rozumowaniem.

Niemożliwe jest zgromadzenie zapasu owoców na całe życie, gdyż się psują. Aby móc żywić się nimi, trzeba trwać przy drzewie, które jest ich źródłem. Podobnie jak z owocami i drzewem, jest z dobrem i miłością.

Miłością jest również nazywane uczucie, które polega na pragnieniu szczęścia drugiej osoby, co często prowadzi do nieporozumień. To uczucie przynosi dużo dobra, jeśli jest konsekwencją miłości.

Gdybym mówił językami ludzi i aniołów,
a miłości bym nie miał,
stałbym się miedzią brzęczącą lub dźwięcznymi cymbałami.
Gdybym posiadał dar prorokowania
i poznał wszystkie tajemnice i wszelką wiedzę,
a wiarę miałbym taką, że góry bym przenosił,
a miłości bym nie miał,
byłbym niczym.
Gdybym też innych nakarmił wszystkim, co posiadam,
i szczycił się, że wydałem własne ciało,
a miłości bym nie miał,
niczego bym nie zyskał.
Miłość jest cierpliwa, szlachetna,
miłość nie zazdrości, nie przechwala się, nie jest zarozumiała,
nie postępuje nieprzyzwoicie,
nie szuka siebie,
nie wybucha gniewem,
nie liczy doznanych krzywd,
nie cieszy się z niesprawiedliwości,
lecz raduje się prawdą.
Wszystko wytrzymuje,
wszystkiemu wierzy,
wszystkiemu ufa,
wszystko przetrwa.
Miłość nigdy się nie kończy.
Inaczej niż dar prorokowania, który ustanie,
języki, które zanikną,
czy wiedza, której zabraknie.
św. Paweł z Tarsu (1 Kor 13, 1-8)

Miłość jest siłą, która nie narzuca się człowiekowi od zewnątrz, lecz rodzi się w jego wnętrzu, w jego sercu, jako jego najbardziej wewnętrzna własność.
Jan Paweł II

Świeżych owoców w żaden sposób nie zachowasz.
Ajschylos (Błagalnice)

Nikomu nie bądźcie nic dłużni oprócz wzajemnej miłości. Ten bowiem, kto miłuje bliźniego, wypełnił Prawo. Ponieważ przykazania: Nie dopuścisz się cudzołóstwa, nie popełnisz morderstwa, nie będziesz kradł, nie będziesz pożądał, i każde inne, zawiera się w tym: Będziesz miłował bliźniego swojego jak siebie samego. Miłość nie wyrządza zła bliźniemu. Miłość jest więc pełnią Prawa.
św. Paweł z Tarsu (Rz 13, 8-10)

Gdyby miłość była wyłącznie uczuciem, nie byłoby podstawy do obietnicy dozgonnej wzajemnej miłości. Uczucie przychodzi i może odejść. Skąd mogę wiedzieć, czy pozostanie ono na zawsze, skoro w mój akt nie jest włączony ani osąd, ani decyzja?
Erich Fromm

Teraz więc trwają wiara, nadzieja i miłość - te trzy.
Z nich zaś największa jest miłość.
św. Paweł z Tarsu (1 Kor 13, 13)

Fundament

Wzajemność

Równość

Miłość